Liburu honetan testigantzakezagutuko dituzu, irakurle. Borrokan ibili direnen lekukotasun biziak. Beraiek dute lehentasuna.

Hitzaurrehonen helburua irakurketa erraztea da. Protagonistek aipatzen dituzten gertakariaklekuan etadenborankokatzeko, autonomiaren historia laburra eman nahi dizu. Eta historia honetan, tiki eta egunekin ideiak ereaurkituko dituzu.

Gezurra badirudi ere, autonomiaren historia atzo bertakoa da.Masa borrokaren denbora 1968an hasi zeneta1977raarte iraun zuen jori-joria.Haneuforiairaultzailea arnastenzen; hauezaguturik ulertuko duzu, agian,nola autonomiakegin zuen laneskerga kokatzen zen herri oso baten mugimenduan. Ez imajinatu autonomoak marginalak edo asoziaIak; alderantziz, mugimenduespontaneo herrikoiarenpartaide ezagunak,biziak etaintegratuak ziren.

Euforiaurteak ikusi eta, beherapena ere ezagutu eta sentitu behar da. Hain zuzen, Autonomiaren espresabide armatua, Komando Autonomo Antikapitalistak(KAA)beherapenaren urteotan hedatu ziren.Beren borroka, beraz,gogorra bezain tragikoagertatuko da: oinarrian zituzten maseketa ametsek huts eginzieten, errepresio beldurgarria jasanzuten, eta Euskadikomugimenduerrupturista handiena,ENAM alegia, kontra ezarri zitzaien. Protagonisten hitzetan aurkituko dituzun ele mingotsak aise konprenitzenahal dira.

1968-1977: MASA BORROKAN PARTAIDE ZUZENAK

Has gaitezen 1968an. Espainian oraindik Franco zennagusia.Langileen borrokak hedatzen ari ziren fabriketan; gerla galdu zuten euskaldunak beren buruajasotzenari ziren; errepresioaren kontradenek bat egiten zuteneta kontzientzia iraultzailea areagotzen ari zen.

Gure protagonisten artean, oinarrizko motibazioak argiak dira. Anitzek fabrikan izango ditu lehen esperientzia organizatiboak, lehen borrokak,lehen amorruak; asko euskaltzale da,eta, konstante gisa,Autonomoen artean euskaltzale amorratuasko kausituko dugu. ETAn etainguruko mugimenduetan hasizirenbeste batzuk. Bakar batzukdatoz anarkismoklasikotik.

Azken finean,eta salbuespenak salbuespen, autonomiak berealorra aurkituzuenEuskadin,nazio menperatu gisa; Euskadiko langileenaskatasunaren alde borrokatu du,eta askatasun hau gihartzekoprozesu bakar batean sinetsi zuen, iraultza soziala eta estaturik gabeko independentzia ekarri behardituen prozesuan.

Burgoseko Gerla Kontseiluaren aurkako borroketan (1970) aurkitu zuten fronte guztiak batzekoparada autogestionarioa. Lantegi askotan, auzoetan, asanbladakegin ziren, etakale borroka izanzen asanbladahorien jarraipennaturala. Goitik pentsatutakoestrategiarik gabe, herriak berak aurkitu zuenbidea. Esperientziahori ez daahazten.

Askatasunarenirrikaz,entseguak biderkatu ziren lantegietan, auzoetan etamugimendu sozialetan. Aurkitubaino lehen bilatu behar. Bizpahiru urtez etengabeki ibilizgeroz, 1974 eta1977 arte ezagutu genituen borroka bizienak,praktika sozial aski finkatuan gihartu zirenak. Egoeralaburtzeko, hau esandezakegu:lehen urteotan, asanbladak etaLantegi Kontseilueta Delegatuen esperientziak puntualak dira, askotan sindikatu eta alderdiak hauekerabiltzensaiatzen dira; bainagerotresnairaunkorrak bilakatzendira,eta berenbidez zuzentzenda langileen mugimendua. Elkartepubliko eta unitarioak egiten diraeta alderdieketa sindikatuek onartu behardute langileriaren autoorganizazioa.

Ez gara harritu behar protagonistak optimistak, gogorrak, ilusioz bete, ibiltzenbadira.

Asko fabriketanibilida. Frankismoaren azken urteotan, Sindikatu Bertikala gainditua zela eta, langileek egituraberriak eta funtzionalak aurkitu zituzten.Lantegietan biltzen ziren,bai arazo laboralak bai eta errepresioa edo politikaaipatzeko. Bilgune naturalalantegia zen: nagusiabilerak onartzera behartzen zuten.Errepresioa zela kausa lantegietanezin bilduz, hirietako askatasunarenesparruak (plazak, elizak, elkarteak... ) baliatzen zituzten,edo bestela mendira, jende asko biltzeko. Mendian egindakobileretan, langileek kontrolak ezartzen zituztenbideetan, txibatoei sarreragaleraztekoedotapolizia heltzen bazen abisatzeko.

Asanblada zenIeku nagusia: hanaipatzen etaerabakitzen ziren egitekoak.Baina lan iraunkorra jarraitzeko,langileekhautatzen zituzten komisioak,edota militante motibatuenek eratzen zituzten enpresako komiteak eta enpresa kontseiluak.Azken finean, asanblada zenlehena; asanbladari komiteek eta kontseiluekegonkortasuna eta jarraipena eman behar zizkioten, inongosustituismorik gabe.

Giro honetan, biolentzia onartzen zen, bai probokazioei eta poliziari erantzuteko, bai eta Iantegian espezifikoa den sabotaia obratzeko.

Hirian ere, karriketan, borroka guztizpresentea zen. 1967an dagoeneko Errekaldeberrinestrainatu Auzo Elkarteak (Asociacionesde Vecinos- AAVV.)mugitzenhasi ziren BilboHandian. Hego Euskal Herri osora hedatu ziren gero: 1969anDonostian eta Errenterian, 1970ean Iruñean, 1974an Gasteizen. Haiekinbatera,etalantegietanari zirenegituren antzekoak, Auzo Elkarteedo Komiteak egoten ziren,militante politizatuenek eginak. Komite hauekoso aktiboakizan ziren Gipuzkoaneta Nafarroanbereziki, 1975 arte. Gero, legalitate demokratikoarekin, AAEEetan integratu ziren.

Borroka urbano honek esparru zehatzak zituen. Hirigintzaoso garrantzizkoazen, Errenteriakasu.Errepresioarenaurkako ekintzak erebai, amnistia. Eta festa.

Askatasunaren bila zebilenak askatasun osoa nahizuen, eta dena batera ahal bazen.Iraultzasoziala, independentzia, eta nola ez,norberaren askatasuna, zoriona. Herri-festakorokortasuna etaegunerokotasunabatera eramateko espazio handia ematen zion militantean. Eta hainzuzen, komenidagogoratzea Bilbokofesten itxura herrikoia 1978an abiatu zela,konpartsenbidez, etaTxomin Barullokoen iniziatibari esken: elkarte honetakoakezziren autonomoak, ez, baina askatasunzaleak eta iraultzaileakbai, giroa bezala.

Hiri borroka honek langileenmugimenduarekin ere loturaestuak zituen. Gogoradezagun Gasteiz: 1976an egun latzak eta intentsoak gertatu ziren, hiru hilabete greban, asanbladak, manifak, errepresioa...; martxoaren3ko bost hildakoak. Zaramagan eta Adurtzan, bereziki,langileen eta hiritarren borrokakelkarrekin zebiltzan. Asanbladetan finkatuta, herri osoa ikutzenzuen.

Beste mugimendu sozialak ereaurkitzen ziren guresozietatearen praktika kolektiboen artean.Hedatuena, nuklearren kontrakoa. Arazoa ezzen soilki Lemoiz gelditzea:gogoeta sakonakeginziren kontsumoa eta bizimoduari buruz, produktibismoarenlogika kondenatzeko, bizimodu alternatiboakimaginatzeko eta praktikatzeko.Jende asko mugitu zen bileraz, ekintzaz, festaz eta manifaz: 1977ko uztailaren Han,200.000pertsona bildu ginen Bilbon.ETAren borroka armatuak garrantzihandia izan zuenLemoizgelditzeko; batzuek ere gaizki ikusi zuten protagonismo armatua, nuklearratikharaindianzihoan pentsakera alternatibo osoaren kaltetan gertatu zelakoan.Baina hemen azpimarratunahidena mugimenduaren presentzia eta onarpensoziala da.

Urte hauetan ere feminismoa hedatu zen.Berdintasuna daaskatasunaren osakina:militante askoksentitu zuenegunerokotasunean gihartu nahi zen bizimodu berriaren osakinnagusienetako bat emakumeen eginkizuna zela. Gizonak ezin iraultzaileizan humanitatearenerdiamespretxatuz eta esplotatuz,emakumeakezin iraultzaile izan norberaren sexua mespretxatuzeta umiliatuz. Bi sexuetako militanteen arteanfeminismoaren eragina nabarria zen, eta autonomiarenartean neska batzuen pertsonalitateaarrunt eramangarria.

Antimilitarismoa autonomiarenosakin ideologikoada. Botere armatua, hiltzeko boterea, monopolizatzen edo bahitzen duenkasia militarraz mesfidantza etaarbuioa nabariak ziren. Kalean,hala ere, formulazioak ez ziren oraindik oso argiak. Autonomoekdesertzioa proposatzen zuten, baina aukera honek osokonpromezu gogorra eskatzen zuen. Gazteek gero asmatu zutenIntsumisoaren borroka:orain hemen partaide da garai haietako aintzindari asko.

Beste esparru berezia presoen askatasuna, amnistiaeta presondegien suntsitzea zen. Zabalkundea ENAMekematenzion,eta autonomoak buru belarri ibiliziren preso abertzaleen aldeko kanpainetan. Baina edukin berezia eman zioten borrokahoni,preso komunen aldeko ekintzetan parte hartuzeta sistema kartzelario eta errepresiboosoarenkritika gogorra eginez. Azken parte honetan ereaski bakarti ibili ziren.

Oro har,praktikamilitanteak etajarreraherrikoiak lotzeko osogirobizianeta osoeranaturalaz ihardun zuten gure protagonistek.

Asanbladetan partehartzea masibo eta irekia zen. Eta hanegoteak ematenzuen zirrarapozgarria: militantzia ez zen gauza hitsa,iluntasunean egina,herritik eta lagunengandik apartekoa.

Lantegietanlankideekin, kaleetan eta mendietanherrikideekin. Uretan arraina,jatorriz eta etorriz.

Lantegien aldeko koordinaketarenbeharraere gauza naturala zen. Gainera, orain ezbezala, ez zen batereharritzekoa lantegi batean zerbaitgertatu ezkero ondokoak grebaraedo kalera ateratzea, solidaritatez.

Eta borroka horiek guztiakkoordinatzeko beharra ikustenzuten. Koordinazioa,esannahi baita autonomoakdiren elkarte eta iniziatiben elkarlan iraunkor eta eginkorra. Horretarakoez zuten onartzen talde organizatu dirigente baten zuzendaritza: partiduedo sindikatu,berdin, inor ez zen masen zaindaria izango. Borroka partzialak integratzeko orokortasuna azpitik etorriko zen, eta ez batere taldedirigente batek asmatukozuen bezalaxe.

Autonomiakdirigismoa onartuez bazuen, ez zuenereirentsi koordinaketarenbeharraukatzen zuen ultraezkertiartasuna. Entsegu askotan hartuzuen partekoordinaketarenbihelburuak, gardentasuna eta eraginkortasunaelkarrekin eramateko.

Testuinguru honetan, borroka armatuaren beharraonartu zuten hasiera-hasieratik. Frankismoa gerra zibil odoltsu baten ondorioa zen; legitimidade aldetik, ez beraiek ezta herriak ere problemarik ez zuten borroka armatuaren sorburu zuzena onartzeko. Kapitalismoaren kontra, esperientzia armatuak ugari ziren historian, Hirugarren munduan, bai eta Europan ere. Italiako Autonomoak izan ziren gehien begiratu zuten garaian garaietako esperientzia.

Zapaltzaileakbotatzeko indarraren beharraargiikusten zen.Hitz batez, girohartan borroka armatua giroakberak eskatzen zueneta, oro har, gehiengoaren onespena zeukan; denek ezzuten berdin barneratua onespen hori, baina,bederen,faszismoarenkontrakasik beti justifikatzenzuten.

Lantegietan,kaleetan eta mendian, txibatoetatxakurren aurkako erantzunbortitzagaratzea duintasunak eskatzen zuen, ikusirik zer harrokeriazetazer bortizkeriaztratatu eta tratatzen gintuzten.Eta borrokaarmatuaren lehen heina, hau dazanpatuta dagoenaren erantzun berehalakoa, begi bistako gauzazuzenazen.

Gero, afera da borroka armatu organizatua,horretarakopropio den talde militar edo erdimilitar batean... Pundu hau ikutuko dugu gero, baina zehaz dezagun dagoeneko jarrera orokorra. Autonomoen artean, gehienek onartu zuten borroka armatua. Justiziako erantzun gisa, beste borroken luzakin eta laguntzaile gisa, eta sistema kapitalista botatzeko ezinbesteko beharra bezala, ez zen gauza dudakorra.

Euskal Herrian, zuzen iduritzen zitzaien ETAren aukera. Beraiek beste modu batez planteatzen zuten herria eta militanteen arteko harremana, eta beste modu batez ikusten zuten independentzia erdiesteko bidea. Baina beti ukan zioten ETAri begirune eta errespetu handia. KAek ekintza asko ETAren militanteekin solidaritatez egin zuten: eta autonomiak porrot egin zuenean autonomo bata baino gehiago ETn sartu zen.

IDEOLOGIA, TALDEAK ETA KOORDINAKETAK

Antiautoritarismoa daikusmolde honen osakin fermuena. Estatuaren aurkakoa, Elizaren aurkakoa, Armadaren aurkakoa,eta, ezker aldean, Leninismo eta bereondorio guztien aurkakoa. Ekialdeko erregimen sozialistak burokrazia zanpatzaileaketa ezbatere eredugarriak zirela zioten. Beraz, abangoardiazuzendariaren kontra ziren, etabereziki langile klasearengaineko alderdi etasindikatuen kontrakoak......................

Ver el libro completo en